France is back at it again; weer een regel om moslims te treiteren. Althans, zo zie ik dat. Dit keer door het invoeren van een verbod op scholen van de abaya voor vrouwen en de qamis voor mannen. Zowel de abaya als de qamis zijn lange losse gewaden die het merendeel van het lichaam hullen. Ze bedekken niet het hoofd noch gezicht. Het verbod komt voort uit Frankrijks’ overtuiging dat het weren van religie op scholen en in instituties van de staat de neutraliteit waarborgt. 

Ook christelijke en joodse uitdrukkingen zoals de kruis en de keppel zijn verboden. In Nederland heeft minister Dilan Yesilgöz niet al te lang geleden ervoor gezorgd dat politieagenten geen hoofddoek of keppel mogen dragen. Daarnaast mag een Nederlandse rechter hun toga niet combineren met religieuze klederdracht. Ik ben zelf minder argwanend richting religie en geloof niet dat er een noodzakelijk conflict is tussen iemand hun geloofsovertuiging en hun publieke functie. Hoewel we hier natuurlijk wel voor moeten waken als er signalen van zulk conflict zijn.

Kerk en staat gescheiden

Niettemin is het idee dat religie een bedreiging vormt voor de neutraliteit niet nieuw in Europa. Al sinds de 14^e eeuw groeit het wantrouwen jegens religie omdat het vrije denken en de zoektocht naar kennis in de weg zat. Alles wat niet paste binnen het raamwerk van de kerk was namelijk verboden. En aangezien de kerk de grootste macht was, werd je ook hard gestraft voor het zondigen. De laatste driehonderd jaar zijn er meerdere belangrijke gebeurtenissen geweest waarna de staat verder werd gescheiden van de kerk. Zowel de Franse Revolutie als de hervormingen van Napoleon hebben hier grote invloed op gehad. Het is dus niet zo raar waarom het Frans secularisme zo veel strenger is dan elders in Europa.

Doorgeschoten secularisme

Hoewel het secularisme een logisch gevolg is van de dominantie van de kerk in Europa, vraag ik me af of we, en vooral Frankrijk, daar niet in zijn doorgeschoten. Ik vind het namelijk lastig om het diepe wantrouwen jegens religie waarop het secularisme is gestoeld, los te koppelen van een diep Europees wantrouwen tegen moslims en vluchtelingen uit overwegend Islamitische landen. Vooral omdat sinds 2001 secularisme in dezelfde adem valt met xenofobische, racistische en mensonterende uitspraken, beweringen en regelgeving. 

Je welkom en gerespecteerd voelen

Een andere belangrijk Europese principe is namelijk religieuze vrijheid – maar hoe vrij ben je nou echt als je voelt dat je niet welkom bent als jezelf op school of in publieke instituties? Hoort een school niet juist een plek te zijn waar je het beste tot je recht komt als je er veilig voelt, een gevoel van er mogen zijn en van respect? Dingen die je ongetwijfeld bekend voorkomen als je de piramide van Maslow kent. In het kort zegt deze theorie dat mensen pas optimaal kunnen leren en ontwikkelen als er aan een bepaalde set basisbehoeften wordt voorzien. Een kind dat honger heeft, zich onveilig en ongewild voelt, met problemen thuis of in de klas zal moeilijker de stof eigen maken en onthouden dan een kind die dat niet heeft. Raakt deze wet van de abaya en qamis verbannen niet opnieuw aan de potentie van de leerlingen om zich optimaal te ontwikkelen op school.

Secularisme wordt ook een dogma

Vandaar ook mijn vraag: is het secularisme niet zelf dogmatisch geworden? Dat je gestraft wordt met afwijzing en vernedering als je niet beweegt binnen het raamwerk dat de seculiere staat van je eist.