Jongeren geven steeds vaker de voorkeur aan influencers als nieuwsbron dan aan journalisten, blijkt uit recent onderzoek. Omdat influencers lief en leed met hun volgers delen, voelen zij vertrouwd en zijn social mediagebruikers eerder geneigd hun mening voor waar aan te nemen. Ze heten niet voor niets influencers: ze hebben invloed op de publieke opinie. Sterker nog, die invloed wordt steeds vaker van hen verwacht. Ook als die mensen geen expert op dat gebied zijn, geen grondige research hebben gedaan, of simpelweg geen mening over een bepaalde kwestie hebben. 

Sociale media als nieuwsbron

Dit viel me ook op bij de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden. Afgelopen weken zag ik beelden van de aanval van Hamas, van het muziekfestival dat in een nachtmerrie transformeerde, van gegijzelde meisjes met bloed tussen hun benen, van levenloze lichamen die werden bespuugd. En ik zag ook de beelden van het gebombardeerde ziekenhuis in Gaza, van mensen bedekt onder een laag stof, van wanhopige Palestijnen met levenloze slachtoffers in hun armen en van huilende kinderen tussen het puin. 

Niet alleen op nieuwsmedia doen deze beelden de ronde, ook op sociale media word je overspoeld door berichten over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden. Sociale media vormen een steeds belangrijkere bron van informatie, zo blijkt uit onderzoek van EenVandaag. De functie van deze platforms is al lang niet alleen meer uitsluitend het amuseren van gebruikers: 23% van de jongeren gebruikt Instagram als voornaamste nieuwsvoorziening.

Followers verlangen reactie van influencers 

Waar social media-influencers voorheen zelf bepaalden welke informatie zij delen met hun volgers, bevinden zij zich nu in een positie waarbij er wordt verwacht dat ze hun bereik inzetten en hiermee actief invloed uitoefenen op het publieke debat. Doen ze dit niet, kunnen ze meteen op een volle DM-inbox rekenen. Zo schreef Anna Nooshin in haar verklaring: ‘Sommige mensen vinden al dat ik me te laat uit.’ Wanneer ze dit alsnog doet, zijn de gevolgen van de keuze direct zichtbaar in de vorm van scherpe, vaak gepolariseerde comments. Dit is iets wat ik bij meer commentsecties van social mediagrootheden tegenkwam. 

De situatie is vaak niet zwart-wit

Spreek je sympathie uit voor de nabestaanden van de Israëlische slachtoffers van de aanval van Hamas? Dan ontken je het leed van onderdrukte Palestijnen. Benoem je de jarenlange gewelddadige onderdrukking van Palestijnen door Israël? Dan ben je het zeker eens met de daden van Hamas. 

Vaak is de situatie niet zo zwart-wit als in de reacties geschetst wordt. Veel Nederlanders staan niet aan de ene of de andere kant, zo blijkt uit een enquête van Ipsos. Zo’n kwart van de respondenten vindt dat Nederland geen kant moet kiezen, en nog eens dertig procent weet het niet. Waarom verwachten we dan dat Monica Geuze, Vjeze Fur of Anna Nooshin, mensen zonder inhoudelijke expertise over dit onderwerp, een standpunt innemen? 

Luisteren naar influencers met inhoudelijke expertise

Je kunt de daden van Hamas afkeuren én voorstander van de bevrijding van de bezette Palestijnse gebieden zijn. Je kunt zwaar aangeslagen zijn door de gegijzelde en gedode Israelische burgers én de buitenproportionele handelingen van de Israëlische staat afkeuren. Het dwingen tot het innemen van een positie en vervolgens overladen worden met polariserend commentaar kan als gevolg hebben dat mensen zich niet meer durven uit te laten – ook de mensen die wél inhoudelijke expertise hebben. En dat zijn nou net de influencers naar wie we zouden moeten luisteren, nu de behoefte aan genuanceerde, onderbouwde meningen extra groot is doordat zoveel mensen nieuws via sociale media consumeren.