Daar sta je dan, om kwart over zeven in de Bravo op Lowlands. Ready om te moshen op I WANNA SEE SOME ASS. En het was nice, ik ga niet voor je liegen. Maar een schuldgevoel beuk je er niet zomaar uit. Hij is voor dit optreden ingevlogen. Een dag later op Pukkelpop zei Harlow dankbaar ‘‘Dat ik een vliegtuig kan nemen om hier zomaar voor jullie te komen staan, en dat jullie al mijn teksten vanbuiten kennen, het betekent zoveel voor mij.’ Ik weet zelf alleen niet zo goed wat het voor mij betekent.

De geeuwhonger van de allerrijksten

Dat de klimaatcrisis vooral aangevoerd wordt door rijke landen, zoals Nederland, met hoe we consumeren is nu wel bekend. Maar dat de kloof tussen de gemiddelde Europese middenklasser en de allerrijksten wereldwijd ook exorbitant is kwam onlangs weer duidelijk naar voren. Een Twitterbot, Celeb Jets, post regelmatig vluchtinformatie over het gebruik van privéjets. De boxer Floyd Mayweather vliegt ongeveer 25 keer per maand. Drake’s privéjet heeft vluchten van 7, 12 en 14 minuten op z’n reisgeschiedenis staan. Dit waren korte vluchten omdat het vliegtuigje ergens anders in opslag staat, wat betekent dat het voornamelijk lege jets zijn die de lucht in gaan. 

Eén zo’n 14 minuten lege terugvlucht naar de opslagplaats stoot evenveel CO₂ uit als dat een gemiddelde Nederlander in een half jaar uitstoot. En evenveel als een gemiddeld persoon wereldwijd in een heel jaar. Taylor Swifts privéjet-uitstoot in de maanden januari tot juli 2022 spant de kroon met bijna 3000 ton CO₂ uitstoot. Dat is ongeveer de jaar uitstoot van 315 Nederlanders. En dan hebben we het alleen nog maar over privéjet-uitstoot van één celebrity over twee kwartalen. Probeer nu maar even wat denkkracht op te brengen en je voor te stellen hoeveel ton CO₂ al je favoriete artiesten, acteurs, atleten, tv-persoonlijkheden, mediaproducenten en de superrijke ‘entrepeneurs’ bij elkaar de lucht in stoten met hun vlieggedrag.

Waarom alleen bij vliegen laten eigenlijk? Privéboten, jachts, zijn nog vervuilender. De Russische miljardair oligarch Roman Abramovic stootte met zijn superjacht in 2018 evenveel CO₂ uit als 2362 gemiddelde Nederlanders bij elkaar per jaar uitstootten. En als hij even van zijn boot af moet, dan doet hij dat met een helikoptervlucht waar hij op het deck keuze heeft tussen wel twee helikopters!

Nog een oefening in denkkracht: naast vervoer en vliegen (27%), komt onze gemiddelde individuele CO₂ uitstoot vooral uit het consumeren van voedsel (22%), energie in huis (19%) en het kopen van kleding en spullen (11%). Ik kan, net zoals velen van jullie, geen écht goede voorstelling maken van het leven van een superrijke, maar het lijkt me niet zo lastig voor te stellen dat in al deze categorieën hun CO₂ uitstoot enorm verschilt met die van ons. Van opulente dinerfeestjes, regelmatig aanwas van nieuwe kleding of luxeproducten om het nog niet eens te hebben over de uitstoot geassocieerd met het bezitten en onderhouden van één of meerdere immense appartementen en villa’s (waterschaarste anyone?).

Geeuwhonger verwijst naar het soort honger dat maar niet te stillen is, ongeacht hoeveel je tot je neemt, je blijft méér willen. Ik zal de superrijken niet shamen voor wat ze willen. Wie ben ik om te zeggen dat ze niet naar dergelijke overvloedige levensstandaarden mogen verlangen? Nee. Mijn probleem is tweevoudig:

Klimaatschaden is geweld plegen

Enerzijds beklaag ik me over nationale en internationale politiek die in naam van liberale vrijheid zegt dat je alles mag doen zolang je maar geen direct geweld pleegt (en zelfs daar wordt het handhaven losser naarmate je privileges). Berust dit niet op een oud idee van geweld? Is buitenproportioneel schade aan het klimaat richten, waar honderden miljoenen mensen momenteel aan de gevolgen onder lijden, geen vorm geweldpleging? Een moderne vorm van het schadebeginsel: we mogen je alleen in je vrijheid beperken als je met je vrijheid anderen schaadt. 

Dus, wellicht moet het niet meer kunnen dat iemand meer dan x keer per jaar vliegt (behalve in omstandigheden die bijdragen aan verbetering, en zelfs dan hebben alternatieven de voorkeur). Wellicht moet het niet kunnen dat iemand meer dan x hectare grond bezit voor privégebruik en x m3 aan gebouwen. 

Niet onschuldig genieten

Anderzijds is dit ook een aanklacht naar jou. Iemand die het normaal vindt dat hun favoriete voetballers, reality-sterren en andere celebs zo’n uitbundig leven leiden. Blij zijn dat hun favoriete rappers, zoals een Jack Harlow op Lowlands, met een privéjet aan kan komen. Wellicht moeten we opnieuw kijken naar hoe we kunst, cultuur en media waarderen. Want op deze manier wakkeren we alleen een geeuwhonger aan bij de ‘sterren’ en blijven we die voeden met veel meer dan dat we eigenlijk hebben en kunnen missen.