Ik ben een sneeuwvlokje. Regent het hard, dan wil ik een paraplu; is het te warm, dan wil ik airconditioning; zie ik een racistische tweet met haatdragende ondertoon dan rapporteer ik die, zodat niemand geconfronteerd hoeft te worden met dat soort berichten. Een safe-space is precies waarin ik me graag begeef. En eventjes leek het zo dat sociale media dit ook belangrijk vonden. Dat ze actief haatberichten op hun platforms zouden weren, om te zorgen dat scrollen, tweeten, liken en posten voor iedereen leuk kon zijn. Vooral de mensen en gemeenschappen die structureel met haatberichten gebombardeerd worden. 

Helaas had Elon Musk daar andere ideeën over. Veilige online spaces zou een te links karakter geven aan online platforms en rechtse stemmen het zwijgen opleggen. En dus kocht hij Twitter voor 44 miljard. Enkele maanden na zijn koop legde Musk de mensen op het dorpsplein een keuze voor: zal ik aftreden als CEO? En het volk zei ja. Maar niet voordat hij een aantal veranderingen had doorgevoerd. Eén daarvan is het verruimen van de ‘community guidelines’.

Conservatief rechts zou niet genoeg gehoord worden

De guidelines die ervoor zorgen dat mensen online enigszins sociaal met elkaar omgaan. Het idee is dat dit ruimte zal geven aan stemmen die volgens Musk niet genoeg gehoord worden. Vooral stemmen van conservatief rechtse aard. Want Twitter moet het baken van vrijheid van meningsuiting gaan worden. En hoe begrijpen ‘free speech absolutists’ zoals Musk deze vrijheid? Natuurlijk, zo kortzichtig als een kleuter: ALLES MOET ALTIJD TEGEN IEDEREEN GEZEGD KUNNEN WORDEN! En omdat dit ‘moet’ kunnen, mogen er ook geen consequenties aan verbonden worden. Basically komt het neer op alles willen zeggen, zonder dat je daar verantwoordelijkheid voor hoeft te nemen. 

Vrijheidsbeperkingen om de vrijheid van een ander te waarborgen

En dat is precies waar de spanning ontstaat. Want enerzijds is vrijheid van meningsuiting een van de fundamenten van een werkende democratie, maar anderzijds is verantwoordelijkheid dat ook. Je kan niet bewegen alsof je hier alleen bent; je hebt je tot je medemens te verhouden. Wetten en straffen bestaan om verantwoordelijk gedrag te stimuleren en af te dwingen. Je mag niet moorden, niet stelen of schuldig maken aan laster (een van de beperkingen op meningsuiting). Deze beperkingen op jouw vrijheid bestaan om de vrijheid van een ander te waarborgen.

Een gesprek is geen debat en een debat is geen discussie

Waarom het dan zo lastig blijkt te beseffen dat haatberichten, nepnieuws en structurele belediging van minderheden als groep geen constructieve bijdragen zijn aan debat is voor mij onbekend. Ik haal debat erbij omdat dat meestal het excuus is, waaronder die van Musk: “Twitter moet het digitale dorpsplein worden waar men vrij debatteert over de zaken die belangrijk zijn voor de toekomst van de mens.” 

Maar niet elk gesprek is een debat. Een debat heeft specifieke regels, doeleinde en kenmerken. Zoals het formuleren van een constructief argument, het liefst logisch consistent en gedegen onderbouwt. En inderdaad, een debat moet vrij zijn. Zolang het bijdraagt aan je argument en binnen je onderbouwing, zou geen enkele uitspraak ‘off-limits’ moeten zijn. Het doel van een debat is dan ook afwegen welke argumentatie het beste is. Een discussie, hoewel we debat en discussie vaak door elkaar heen gebruiken, heeft een ander doel dan debat; namelijk het uitwisselen van ideeën of standpunten. Een intiem gesprek tussen geliefden of vrienden heeft wéér een ander doel, namelijk begrepen worden, troosten of ontluchten. 

Op Twitter vindt nauwelijks debat plaats

Hoe dan ook, ik ben voorstander van een vrij debat, waar je volledige mening uiten bijdraagt aan het nader begrijpen en uiteenzetten van een maatschappelijk probleem. Maar een online sociale media platform is een arena met vele soorten gesprekken. Waarvan veruit de meeste niet gericht zijn op debatvoering: formuleren van logisch consistente argumentatie met gedegen onderbouwing. Dus waarom we de regels van debat zouden moeten toepassen op een open platform is voor mij evenzo onduidelijk. 

Deze onduidelijkheid leidt ook bij Musk tot verwarrende omstandigheden. Enkele dagen na het ‘bevrijden’ van Twitter was hij al bezig met accounts schorsen die hun comedy gebruiken om de draak te steken met hem. Vrijheid van meningsuiting geldt dus niet als de beheerder de berichten niet leuk vindt. 

Vrijheid van meningsuiting, maar niet als Musk het niet leuk vindt

Ook Musk is dus een kwetsbaar sneeuwvlokje. En om eerlijk te zijn, neem ik hem dat niet kwalijk. Wel dat hij daar niet voor uitkomt. We zijn allemaal fragiele wezens, de één misschien meer dan de ander; maar de één heeft ook meer te verliezen en/of te verduren gehad dan de ander. Laten we elkaar daarin vinden. De verantwoordelijkheid op ons nemen dat als we allemaal een beetje fragiel zijn, we zorgvuldiger met elkaar om mogen gaan om elkaar niet te breken.