Het is schadelijk voor de Nederlandse democratie dat links de PVV-kiezers weigert serieus te nemen, en blijft wegzetten als ‘domrechts’, racisten of wappies. De gangbare visie van links op de PVV-winst is dat Nederland nu eenmaal te maken heeft met een populistische golf. Toen VVD-leider Dilan Yesilgöz tijdens de campagne besloot de door Rutte zorgvuldig opgebouwde stormvloedkering tegen de PVV voorzichtig te openen, was de overstroming, in linkse ogen, compleet. Deze cynische houding zorgt voor verdere polarisatie en is bovendien feitelijk onjuist. 

Uit onderzoek blijkt dat het PVV-electoraat allesbehalve een laagopgeleide, uniforme groep is. Veeleer is de achterban van de PVV “ruwweg een gemiddelde doorsnee van Nederland” zoals Arnon Grunberg treffend in de Volkskrant schreef. Hen wegzetten als “een kreupele verzameling laagopgeleide economisch achtergestelden” is volgens Grunberg onterecht en naïef. Links zou deze analyse ter harte moeten nemen. 

Geen extreemrechtse golf in Europa

Ook is niet bewezen dat sprake is van een radicale of extreemrechtse golf in Europa. Volgens politicoloog Larry Bartels is de omvang van het Europese latente extreemrechtse kiezersreservoir al sinds de jaren zeventig stabiel, met als enige verschil het wisselende succes van politici om deze groep te overtuigen daadwerkelijk op hen te stemmen. Tel daarbij op dat de Nederlandse kiezer zo’n beetje zwevend het stemhokje in gaat, 75 procent van de kiezers wist twee dagen van tevoren nog niet wat hij zou stemmen, en het wordt duidelijk dat de PVV-winst een stuk genuanceerder ligt.

De democratie onder druk

Natuurlijk heeft links ook een punt, in die zin dat de PVV en Geert Wilders de democratie het afgelopen decennium onder druk hebben gezet en veel standpunten zowel wetenschappelijk als juridisch moeilijk houdbaar zijn. Wie het verkiezingsprogramma van de PVV erbij pakt, leest bijvoorbeeld dat de PVV de klimaatcrisis ontkent, vluchtelingen de schuld geeft van de woningcrisis en islamitische scholen, korans en moskeeën wil verbieden. Los van “waar of niet waar”, zijn sommige uitspattingen van Wilders gewoonweg kwalijk. Denk bijvoorbeeld aan zijn opmerking dat de Tweede Kamer een “nepparlement” zou zijn, zijn tweet waarin hij journalisten “tuig van de richel” noemt en zijn uitspraak waarmee hij de onpartijdigheid van Nederlandse rechters in twijfel trekt.

Polarisatie van kiezersgroepen

Het verklaart de vele domrechts tirades van Sander Schimmelpenninck op Twitter. En het verklaart de vurige reactie van Frans Timmersman op de verkiezingswinst van de PVV op 22 november, waarin hij zegt dat “het uur waarop de democratie verdedigd moet worden is aangebroken”. Maar het neemt niet weg dat kiezersgroepen hierdoor lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. Het boegeroep dat opstijgt uit de Groenlinks-PvdA zaal als Timmermans Wilders met de winst feliciteert, is hiervoor exemplarisch.  

Hoe schadelijk de uitspraken van Wilders ook mogen zijn en hoeveel er ook is aan te merken op zijn standpunten, PVV-kiezers zijn niet domrechts. Zolang links deze term blijft gebruiken om het PVV-electoraat te ridiculiseren en weigert in te zien dat diezelfde groep kiezers jarenlang ten grondslag lag aan haar eigen electorale succes, zal dat leiden tot meer polarisatie en de door Schimmelpennick en Timmermans zo gevreesde democratische afbrokkeling alleen maar verder toenemen.