“Waarom staan deze mensen hier in de rij?”, vroeg iemand mij laatst verbaasd toen we vanaf het Spui naar de Negen Straatjes liepen en er een enorme rij toeristen op de stoep gestapeld stond. “Voor een kóekje?” reageerde hij verontwaardigd toen ik uitlegde dat Van Stapele de schuldige was. Dit is niet de enige plek in Amsterdam waar hordes toeristen opgelijnd staan om een snack te bemachtigen. Een patatje parmezaan van Fabel Friet, een stroopwafel van Van Wonderen, een croissant van Fort Negen en een briochebroodje van Chun: volgens TikTok is je Amsterdamse citytrip zonder een van deze snacks niet compleet. 

Schapenstraat en Rijstraat

Verontwaardigde berichten in de krant spreken over de TikTokrijen die de rijen voor het Anne Frankhuis, Rijksmuseum of Artis vervangen. Alsof toeristen als Lemmingspoppetjes (wie kent dat videospel nog?) hersenloos naar de eerste de beste TikTokhotspot marcheren. De Berenstraat werd bij wijze van ludiek protest omgedoopt tot Schapenstraat, de Runstraat werd de Rijstraat. Helemaal ongelijk hebben de actievoerders niet. Toeristen zwerven al doelloos en kotsmisselijk over de Wallen met een joint in de ene hand en een Nutellapannenkoek in de andere. Moet dit nu ook in de rest van Amsterdam gebeuren?

Wat hier het belangrijke verschil is, is dat de ondernemers zich helemaal niet specifiek op toeristen richten. Iemand heeft een video van hun product gemaakt en patsboem: een miljoen views later is er een bezoekersexplosie. Tuurlijk, de rij op straat waardoor je niet goed kan passeren is vervelend en het is jammer dat een Instagramwaardig frietje eten tegenwoordig gelijk staat aan cultuur snuiven, maar ach, als de TikTokrij ons grootste probleem is zal het allemaal wel meevallen. 

Rijen zijn van alle tijden

Ik weet nog dat mijn zusje een paar jaar geleden trots thuiskwam met een polaroidfoto van haar, een vriendin en een halfnaakte, gespierde man. Ze was naar de eerste Abercrombie and Fitch kledingwinkel geweest in Amsterdam, waar jongens met ontbloot bovenlichaam de uitgestrekte rij kirrende meisjes tijdens het wachten entertainden. En zo stonden wij vroeger ook in de rij voor het laatste Harry Potter-boek, de nieuwste Zelda-videogame of voor Robbie Williams.

Mona Lisarij

Staan we niet met z’n allen al jaren in de rij voor de Mona Lisa, London Eye of de Sixtijnse Kapel? En hebben we daarna niet allemaal een reisgids, de hoteleigenaar of het internet geraadpleegd voor het lekkerste eettentje? De inspiratie komt nu dan misschien van TikTok in plaats van Tripadvisor of de Lonely Planet, maar zo groot is het verschil in de praktijk niet. Toegegeven: een stroopwafel die waarschijnlijk net zo lekker smaakt als die op de markt van de helft goedkoper, is niet hetzelfde als een wereldberoemd kunstwerk en het lijkt mij persoonlijk nogal zonde om je hele citytrip zonder na te denken in de rij te staan voor een snack die je op social media voorbij hebt zien komen. Eén voordeel: de TikToktoeristen kopen tenminste wel bij de lokale ondernemer, en niet van een McDonald’s of Dunkin’ Donuts.

Dat de TikTokrij hypnotiserend werkt moge duidelijk zijn. Een paar weken later sprak ik degene die zich over de rij bij Van Stapele had verwonderd opnieuw. Hij had het bizarre fenomeen aan z’n dochter verteld. “Wat denk je dat ze heeft gedaan? Ze is ook in de rij gaan staan!”